پیش بینی سواد سلامت و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش طرحواره های ناسازگار اولیه بر سواد سلامت و کیفیت زندگی در میان کارکنان موسسات آموزشی بود.

جامعه پژوهش شامل کلیه کارمندان موسسات آموزشی بود. حجم نمونه برابر با ۲۰۰ نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شد.

داده ها با استفاده از پرسشنامه طرحواره های ناکارآمد یانگ (۱۹۹۰) پرسشنامه کیفیت زندگی ۳۶ سوالی (SF-36) و مقیاس سواد سالمت جمع آوری شد.

دادهها با روش های همبستگی و تحلیل رگرسیون چندمتغیری گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

نتایج بیانگر نقش معنادار و معکوس طرحواره های ناکارآمد اولیه بر کیفیت زندگی و سواد سلامت بود.

بطوریکه طرحواره های همه پنج حوزه بر کیفیت زندگی معنادار بود.

همچنین همه پنج حوزه بر سواد سلامت و ابعاد سواد سلامت نقش معنادار داشتند.

بطور ویژه مشخص شد که از بین حوزه های پنجگانه، حوزه محدودیت مختل بیشترین نقش را در کیفیت زندگی و سواد سلامت داشت.

همچنین از بین طرحواره های پانزده گانه، طرحواره های وابستگی، بی کفایتی، آسیب پذیري نسبت به صدمه یا بیماري، شکست، استحقاق ـ بزرگ منشي و خودانتقادگری افراطی بیشترین همبستگی را با متغیرهای وابسته کیفیت زندگی، سواد سلامت و ابعاد پنجگانه سواد سلامت شامل: دسترسی به مطالب، مهارت مطالعه مطالب سلامت، فهم دانش سلامت، ارزیابی دانش سلامت و تصمیم گیری در مورد کاربرد دانش سلامت داشته اند.

این مقاله توسط دکتر مریم نظری به رشته تحریر درآمده است. 

۱. مقدمه

امروزه دغدغه اصلی محققان و پژوهشگران صرفا یافتن راه های افزایش طول عمر نیست بلکه با نگاهی به آمار و ارقام می توان دریافت که اگر چالش اصلی در قرن بیستم فقط ” زنده ماندن ” بوده.

چالش قرن جدید” زندگی با کیفیت برتر” می باشد (فرهادی و همکاران، 1392) الگوي ارتقاي سلامت در سال 1982 توسط پروفسور پندر1 از دانشگاه میشیگان ارائه شد.

وي سالمتي را نه به عنوان نبود بیماري، بلكه به عنوان خودشكوفایي در جهت سالمتر بودن تعریف می نماید.

از نظر وي رفتارهاي ارتقادهنده ي سلامت به عنوان فعالیتهایي كه بر پایه ي سبك زندگي افراد است، عملیاتي می شود.

اعمالي نظیر ورزش، تغذیه ي مطلوب، مدیریت استرس، تكامل و پایداري سیستمهاي حمایتي اجتماعي، نمونهي بارزي از رفتارهاي ارتقا دهندهي سلامتي هستند.

این رفتارها در جهت خودشكوفایي و كمال از طریق خودا گاهي، رضایتمندي از خود، لذت بردن و تفریح و تفنن و نشاط است (مروتي، 1386:43.)

سواد سلامت به معنای مجموعه ای از مهارت خواندن، شنیدن، تجزیه وتحلیل، تصمیم گیری و توانایی به کارگیری این مهارت ها در موقعیتهای سلامتی که به سال های تحصیل توانایی خواندن عموم هم مربوط نمی شود.

سواد سلامت یعنی توانایی درک و تفسیر مفهوم اطلاعات سلامت و چگونگی انگیزش برای مردم.

(خدابخشی کوالیی،1395) از طرف دیگر کیفیت زندگی افراد ممکن است تحت تأثیر عوامل گوناگون باشد.

زیرا کیفیت زندگي یک مفهوم وسیع است و به صورت پیچیدهاي با سلامت جسماني، وضعیت روانشناختي، میزان استقلال، روابط اجتماعي، باورهاي شخصي زوجین و عوامل محیطي مرتبط بوده و مطالعه آن در سالهاي اخیر اهمیت به سزایي یافته است (فالح چای و خالویی، 1395).

کیفیت زندگی عبارت از ارزیابی و ادراک افراد از وضعیت زندگیخویش تحت تأثیر نظام فرهنگی و ارزشی بافتی که در آن زندگی میکنند، می باشد (فریش ،2014).

در تبیین کیفیت زندگی درروانشناسی بطور کلی دو دیدگاه مثبت و منفی به زندگی مطرح است که طبق دیدگاه منفی، فرد خود را دایم شکست خورده، ضعیف و فقیر و مردود تصور میکند و همانند همین الگوی ذهنی نیز زندگی خواهد کرد (نجات، منتظری، محمد، مجدزاده، نبوی، نجات، نبوی و هالکویی نایینی، 1385).

داشتن دیدگاه منفی نسبت به خود، که به نوعی نشانگر کیفیت زندگی پایین در زوجین است می تواند ناشی از علل و متغیرهای گوناگونی باشد که از جمله آنها طرحواره های ناسازگار اولیه می باشند.

دیدگاه منفی به زندگی با طرحواره های ناسازگار اولیه مرتبط است.

در این میان پژوهش های متعددی (دهقانی، ایزدی خواه، تقی نسب و رضایی، 1393 ،) رابطه ی منفی بین طرح واره های ناسازگار اولیه با کیفیت زندگی را نشان داده است.

(مانتا، کوهن، شولدز و والدینگر ،2015.) از سویی دیگر یافته های برخی مطالعات بیانگر آن است که کیفیت زندگی با سواد سلامت در بیماران مزمن ارتباط نشان داده اند.

سواد سلامت عبارت است از ظرفیت فرد براي کسب، تفسیر و نیز درك اطلاعات اولیه خدمات سلامتی که برای تصمیم گیري مناسب، الزام می باشد و نیز شامل به کارگیري مهارت هاي خواندن، شنیدن، تجزیه و تحلیل تصمیم گیري در موقعیت هاي سلامتی است که لزوماً به سال هاي تحصیل یا توانایی خواندن عمومی می گردد.

سواد سلامت شاخصي حیاتي در نتایج و هزینه های مراقبت های بهداشتي است كه عدم بهبود آن موجب استفاده ی طولاني تر از خدمات درماني میگردد. (دالوندی،1391.)

بر طبق مطالب فوق می توان فرض کرد طرحواره های ناسازگار اولیه ممکن است بر سواد سلامت و کیفیت زندگی نقش داشته باشد.

در این راستا، پیش بینی می شود طرحواره های ناسازگار اولیه با کیفیت زندگی و سواد سلامت رابطه منفی داشته باشد بر اساس فرض رابطه منفی بین متغیرهای فوق الذکر، پژوهش حاضر به دنبال بررسی این سوال است که آیا رابطه میان طرحواره های ناسازگار اولیه با کیفیت زندگی و سواد سلامت کارمندان معنادار است؟

به عبارت دیگر آیا میتوان پیش بینی کرد طرحواره های ناسازگار اولیه تبیین کننده میزان اهمیت به سواد سلامت و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت باشد؟

یکی دیگر از مقالات ارزشمند دکتر مریم نظری مقاله پژوهشی تاثیر مدیتیشن بر ارزيابي کارکردهای عصب شناختی است.

برای مطالعه بیشتر این مقاله روی دکمه زیر کلیک کنید…